Güneş, gün
Ertdenŋi kün - sabahki güneş
Kün nü közükörünŋenley - güneşin ilk ışıklarıgörününce
Kün kaytıv - gün dönümü
Cayğı Kün kaytıv - yaz gündönümü(21 Haziran)
kışhı Kün kaytıv - kışgündönümü (21 Aralık)
Kün kuşlukğa kelginçi - güneş tamtepeye gelinceye kadar(karaçaycada kuşluk vakti öğlevaktine tekabül eder)
Kün carık - güneş ışığı
Kün tayakla - güneşhuzmeleri
Kün tutuluv - güneştutulması
Kün turuş - güneşe karşı
Güneş alan yer -
kün tiymek - güneşdoğmak
Kün tiygenli sağat boldu - güneş doğalı bi saat oldu
Kün batmak - güneş batmak
Kün batdı - güneş battı
sırtım Kün de küygendi - sırtım güneşte yandı
Kün kızdırmak - güneş kızdırmak
Kün bek kızdıradı - güneş çok kızdırıyor
güneş çokısıtıyor -
Kün koşulmak - gün uzamak
Kün koşula tebredi - gün uzamayabaşladı
Kün uzunŋa aylandı - günuzadı
gün uzuna dördü -
Kün kıshardı - gün kısaldı
ıyıknı Kün leri - haftanın günleri
Gürge Kün - Salı
Baraz Kün - Çarşamba
Orta Kün - Perşembe
Bayrım Kün - Cuma
Şabat Kün - Cumartesi
Iyıh Kün - Pazar
entda bir Kün ozdu - yine bir gün geçti
bir Kün deetillik iş - bir günde yapılacak iş
Kerek Kün de tabılmaz - gerektiği günbulunmaz
seni cavuŋa allay künkelsin - senin düşmanına öylesi güngelsin
ol Kün oğuna - hemen o gün
Talay Kün den kellikdi - birkaç gündengelecek
kuvanç Kün - mutlu gün
Sevinç günü -
cılav Kün - acı gün
Ağlanacak gün -
Kün de künügüz bılaybolsun (d) - her gününüz böyleolsun
bulut Kün - bulutlu gün
Kün türlendi - gün değişti
hava değişti -
Çuvak Kün - yumuşak gün
Kün arivdabarırğa kerekbiz - hava güzel ikengitmemiz lâzım
Kün ariv - güzel hava
Kün aman - kötü hava
Kün amandakayrı barasa - kötü havada nereyegidiyorsun
Kün körgen adam - güngörmüş adam
bizge Kün tuvğandı - bize güneş doğdu
bize talih kapısıaçıldı -
Kün ŋe çıkmak - güneşe çıkmak
Kün aşırmak - gün geçirmek
günuğurlamak -
Kün sayın - her gün
Kün çıkğan - doğu
güneşin doğduğuyön -
Kün bathan - batı
güneşinbattığı yön -
Kün nü birinde - gününbirinde
endi Kün bizdedi (d) - artıkherşey bizim elimizde
kelir Kün ümcokdu - gelecek vaktim yok
oynar Kün üm cokdu - oynayacak vaktimyok
Kün nü keç ettik - günü geçirdik
Vakti geçirdik -
Kün Kün den igi bolabaradı - gün günden daha iyiyegidiyor
her gün daha iyiye gidiyor -
Kün den Kün ŋe - günden güne
güngeçtikçe -
Kün nü Kün uzunu - bütün gün
Gün boyu -
Kün urmak - güneşçarpmak
Kün nü hakına - günün hakkıiçin (paganlıktan kalma bir yeminşekli)
keçene hakına - geceninhakkı için (yemin)
allay kün - öylesigün
öylasi talih -
maŋa allay Kün kayda - bana öylesi talih nerede
Aman Kün kellik - kötü gün gelesice
437kara Kün kellik - karanlık güngelesice
Baş Kün bıla boş Kün (d) - başgünle boşgün
hafta sekiz pazardokuz -
Baş Kün bıla boş Kün sayınbılaydadı - her Allah’ın günüburada
hafta sekiz pazar dokuzburada -
bir Kün bir - günün birinde
bir Kün bir tübeşirbiz - günün birindekarşılaşırız
bir Kün kalıp bir Kün - günaşırı
bir gün ara ile -
anı bir Kün ü caybir Kün ü kış (d) - onun bir günü yaz
Bir günü kış -
körüse Kün üŋü - gününügörürsün
kallay Kün lege kaldık - nasılgünlere kaldık
tuvğan¹ Kün - doğangüneş
tuvğan Kün nü hakına - doğangüneşin hakkı için (yemin)
tuvğan Kün - doğum günü
anasından tuvğan Kün ünden beri erinçekdi - anasındandoğduğu günden beri tembeldir
Kün nü da bardı kültümü (d) - güneşinbile lekesi vardır
Kün körmegen - görgüsüz
güneş görmeyen -
Kün körmegen Kün körse kündüz çırakcandırır (as) - güneş görmeyengüneş görürse gündüzün mumyakarmış
kün kaytmay malkaytmaz (d) - gün dönmedenhayvan dönmez
gün dönmedenhayvanlar semirmez -
Kün uzun ömürkısha (d) - gün uzun ömür kısa
Sun, day